De meeste mensen kennen de vecht- en vluchtimpuls als instinctieve reactie op gevaar. Ook de bevriezingsreactie is vrij algemeen bekend als strategie in het geval je inschat dat het gevaar sterker en sneller is dan jijzelf. Maar wat als je als baby, zonder de spierkracht om te kunnen slaan, rennen of verstijven, ervaart dat je in levensgevaar verkeert?
Ons lichaam is zo geniaal ontworpen dat het de meest onwaarschijnlijke situaties weet te overleven. Zelfs als ogenschijnlijk weerloos baby’tje. De meest gebruikte en effectiefste overlevingsstrategie van een baby is de zogenaamde hulproep. Een baby in nood huilt en jammert op zo’n doordringende manier dat je wel van staal moet zijn om er niet op te reageren. Na enige weken zijn de spieren en coördinatie van de armen zover ontwikkelt dat de baby zich naast huilen ook fysiek kan vastklampen aan zijn of haar verzorger. Deze vierde overlevingsstrategie blijft trouwens ook bij volwassenen in nood intact, door redding te zoeken bij andere mensen in de vorm van roepen, schreeuwen, huilen of vastklampen.
Maar wat doe je als baby als je verzorgers het grootste deel van de tijd niet, of zelfs agressief, reageren op je gehuil en je vastklampen? Wat voor opties heb je nog als je voornaamste strategie alleen maar averechts werkt? In dat geval trekt de natuur zijn laatste troefkaart. De schijndood strategie. Alle spieren verslappen, je hartslag en ademritme gaan omlaag en je voelt amper meer iets. Dit is de manier om fysieke prikkels als honger, kou en pijn, en emotionele gewaarwordingen als angst, woede, afkeer en verdriet zoveel mogelijk te verdoven. Met deze strategie worden de hulproep impulsen effectief onderdrukt. In de meeste gevallen is deze strategie succesvol. Je verzorgers hebben net voldoende energie, tijd of plichtsgevoel om je de hoeveelheid verzorging te bieden die je in leven houdt.
En dan? Hoe gaat het verhaal verder van een baby die heeft ervaren dat deze strategie zijn leven garandeert?
De biologie van ons lichaam is gericht op overleven. En het lichaam kent alleen de eigen opgedane ervaringen en de eigen strategieën die succesvol zijn geweest. Het meest veilig is ervan uitgaan dat het verleden een goede voorspeller is van de toekomst. In het verdere leven van deze baby wordt dus instinctief de schijndood strategie het snelst wakker geroepen als er een gevoel van dreiging opkomt.
En als die toekomst toch ineens anders blijkt te zijn? Als je inmiddels een volwassen en sterk lichaam hebt, een inkomen, een huis en ook nog eens een lieve partner en fijne vrienden? Dan komt het gevaar niet meer van buiten, maar van binnenuit. Je zenuwstelsel, organen en bepaalde spieren hadden zich tot het uiterste aangespannen zodat er zo min mogelijk prikkels van fysieke- en emotionele behoeften doordringen tot je bewustzijn. Je lichaam bevindt zich zo in een constante staat van paraatheid en stress.
Maar nu het in de buitenwereld veilig is, begint je systeem iets te ontspannen. En…wat in het vat zit verzuurt niet. Dan komen de impulsen vanuit de hulproep-strategie, die al die tijd verdrongen waren, alsnog tot leven. Het is alsof de duivel uit zijn doosje springt. Sterke impulsen in de vorm van je letterlijk of figuurlijk aan lieve veilige mensen willen vastklampen komen op. Alsof je leven ervan afhangt. Dat is inmiddels natuurlijk niet meer het geval, maar dat weet je lichaam nog niet!
En zo begint dan de lange weg om je lichaam te overtuigen dat het gevaar daadwerkelijk voorbij is. Daar is voor nodig dat je positieve ervaringen creëert. Dat doe je door niet toe te geven aan de vastklamp impulsen. En dan te merken dat je niet doodgaat en dat die lieve mensen om je heen er de volgende keer weer zijn en nog steeds van je houden. Daarnaast is het essentieel dat je de opgeslagen spanning in je zenuw-, orgaan-, en spierstelsel leert ontladen. Dat kan door steeds sensitiever te worden voor je lichaamssensaties- en impulsen. Als je je aandacht bij deze sensaties en impulsen houdt, je daarin ontspant en de dynamiek ervan kunt toelaten, geef je de natuurlijke stroom van je lichaam richting heling de kans zich te voltrekken. De dynamiek kan de vorm aannemen van warmte- en koude stromen, prikkelingen, trillen, schokken en andere spontane bewegingen.
Het vergt heel lang oefenen. Maar als het je lukt, heb je voor jezelf een andere werkelijkheid gecreëerd. Van een leven in bijna onhoudbare eenzaamheid naar een leven in verbinding met jezelf, met mensen om je heen en met de fascinerende wereld die je omringt.
Zin om ook meer in verbinding te komen met jezelf, met mensen om je heen en met de fascinerende wereld die je omringt? Doe mee met onze retraites op Terschelling!
Geef een reactie